ZAPAL ZNICZ...

Zapal znicz pamięci – edycja VI – 26 października 2014

Zanim był Katyń i Akcja AB – była operacja Tannenberg i eksterminacja polskich elit na ziemiach wcielonych do III Rzeszy. Tylko do końca 1939 roku Niemcy zamordowali tu 40 tysięcy Polaków.

Już szósty raz przypominamy bohaterów ginących w publicznych egzekucjach, więzieniach, obozach na zachodnich kresach II Rzeczypospolitej za uparte podtrzymywanie polskości, za aktywność społeczną, za patriotyzm. Celem akcji jest też przypomnienie, że warunki okupacji na ziemiach wcielonych do III Rzeszy były znacznie gorsze niż w Generalnym Gubernatorstwie. 

W tym roku w Wielkopolsce, na Pomorzu, Kujawach, na Śląsku, ziemi łódzkiej i ciechanowskiej pokazujemy także zaangażowanie ich rodzin w konspirację lub walkę zbrojną o wolną Polskę podczas II wojny światowej.

W niedzielne południe, 26 października, w wielu miastach w miejscach pamięci związanych z
II Wojną Światową, odnalezionych przez uczestników akcji społecznej „Zapal znicz pamięci", zapłoną znicze, a przesłane na adres znicz@radiomerkury.pl i znicz@dzieje.pl fotografie z krótkim opisem zostaną umieszczone na stronie internetowej Radio Merkury Poznań oraz na portalu dzieje.pl. Zachęcamy do odnalezienia miejsc straceń i pomników.

Wykaz wybranych miejsc egzekucji z jesieni 1939 r. na terenie województwa śląskiego
1. Tablica pamiątkowa w pobliżu miejsca egzekucji 4 IX 1939 r.
(Katowice, rynek)
2. Tablica pamiątkowa na budynku b. Christliches Hospiz (obecnie MOPS)
(Katowice, ul. Jagiellońska 17)
3. Tablica ku czci ofiar egzekucji z jesieni 1939 r.
(Katowice, lasy panewnicko-piotrowickie)
4. Tablica ku czci ofiar katowni Freikorpsu
(Ruda Śląska – Nowy Bytom, ul. Niedurnego 46)
5. Pomnik ku czci rozstrzelanych w dniu 17 września 1939 r.
(Mikołów, ul. Na Wzgórzu)
6. Pomnik w miejscu synagogi, spalonej w nocy z 8 na 9 IX 1939 r.
(Będzin, ul. Zamkowa)
7. Pomnik Poległym w Obronie Ojczyzny 1939-1945, upamiętniający m.in. częstochowian rozstrzelanych podczas pacyfikacji we wrześniu 1939 r.
(Częstochowa, plac Pamięci Narodowej)
8. Pomnik ku czci ofiar pomordowanych w obozie przejściowym
(Nieborowice, pow. Gliwice)
9. Groby ofiar pacyfikacji wsi Parzymiechy w dniu 2 września 1939 r.
(Parzymiechy, pow. Kłobuck)10. Groby polskich i żydowskich mieszkańców wsi Żarki, ofiar pacyfikacji w dniu 4 września 1939 r. (Żarki, pow. Myszków)
11. Pomnik ku czci ofiar pacyfikacji Orzesza 3 września 1939 r.
(Orzesze-Jaskowice, las Pasterniok)
12. Tablica ku czci 25 Polaków rozstrzelanych 19 października 1939 r. przez oddział niemieckiej policji pomocniczej
(Bielsko-Biała, narożnik ulic Piastowskiej i Wyspiańskiego).

„Zapal znicz pamięci" to wspólny projekt pięciu rozgłośni regionalnych: Polskiego Radia z Poznania, Bydgoszczy, Gdańska, Łodzi i Katowic oraz Biur Edukacji Publicznej IPN z tych miast, od tego roku także przy współpracy Muzeum Historii Polski. Inicjatorką akcji jest Anna Gruszecka – była dziennikarka Radia Merkury. Patronem Honorowym akcji jest od samego początku Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak.

Uczestnicy akcji często nie tylko zapalają znicze, ale także organizują w swoich miejscowościach spacery edukacyjne, wyprawy rowerowe, krótkie prelekcje o wojennej historii, a rozgłośnie w swoich audycjach przypominają o specyfice okupacji na ziemiach wcielonych.

Tegorocznym symbolem losów Polaków, którzy mieszkali na Pomorzu, Śląsku, ziemi łódzkiej i ciechanowskiej oraz w Wielkopolsce, jest pięć postaci, aresztowanych przez Niemców jesienią 1939 roku i zamordowanych.

Bohaterowie tegorocznego Znicza:

• Witold Donimirski (1874–1939) – ziemianin, działający na rzecz Polaków na niemieckim wówczas Powiślu, zamordowany w KL Sachsenhausen-Oranienburg. Córki Ewa i Halina walczyły w Powstaniu Warszawskim, Ewa zginęła.
• Wacław Wawrzyniak (1894–1939) – powstaniec wielkopolski, przedwojenny burmistrz Fordonu, zamordowany tam przez Selbstchutz w październiku 1939 r. w publicznej egzekucji.
• Stanisław Sapociński (1904–1939) – łódzki dziennikarz, aresztowany jako przedstawiciel inteligencji, rozstrzelany 12 listopada 1939 r. w Lasach Lućmierskich
• Brunon Ochojski (1885–1939) – halerczyk, powstaniec śląski, społecznik, zamordowany w KL Dachau. Rodzina Ochojskich aktywnie uczestniczyła w konspiracji podczas II wojny światowej.
• Mikołaj Kiedacz (1879–1939) – prezydent i wiceprezydent Poznania (1919–1932), zamordowany w Forcie VII w Poznaniu. Jego syn Zbigniew zgłosił się ochotniczo do służby u gen. Władysława Andersa w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR. Od 9 kwietnia 1942 r. objął dowodzenie Batalionu „S", który po ewakuacji do Iraku, 8 X 1942 został przekształcony w 15 Pułk Kawalerii Pancernej (15 Pułk Ułanów Poznańskich). Walczył m.in. w bitwie o Monte Cassino.
  Poległ we Włoszech 23 października 1944 r.

Zapalmy znicze pamięci!